Η πίεση για κάτι αόριστο
Από μόνος του, όποιος ορισμός και αν προταθεί για την ευτυχία, μπορεί εύκολα να αμφισβητηθεί. Το ίδιο συμβαίνει και με τον όρο της δυστυχίας, η οποία βρίσκεται στην άλλη άκρη του συνεχές. Ουσιαστικά οι άνθρωποι κάνουν κρίσεις για το τι είναι η ευτυχία, παρ’ ότι είναι κάτι που επιδιώκουν συνεχώς. Η ανάγκη για ευτυχία φανερώνεται σε κάθε μας πράξη μολονότι δεν γνωρίζουμε πότε υπάρχει και πότε δεν υπάρχει η ευτυχία. Ακόμα και αν κάποιος δηλώνει ευτυχισμένος, συνεχίζει να προσπαθεί και να θέσει νέους στόχους, επιδιώκοντας μάλλον να νιώσει ακόμα καλύτερα.
Οι άνθρωποι έχουν την προσωπική επιτυχία ως δείκτη για την ευτυχία. Όμως η επιτυχία στην κοινωνία μας σχετίζεται συχνά με την θυσία της ατομικής ευτυχίας. Για παράδειγμα, αν ένας άνθρωπος θέλει να θεωρείται επιτυχημένος μέσα από τη δουλειά του, αυτό σημαίνει ότι μπορεί να χρειαστεί να αφιερώσει πολλές ώρες στην εργασία του, μακριά από αγαπημένα πρόσωπα τα οποία τον κάνουν ευτυχισμένο. Κατ’ επέκταση αυτοί οι δύο όροι αν και συσχετίζονται στη κοινή λογική, εδώ συγκρούονται. Τότε, ίσως, η ευτυχία παύει να είναι ατομική, αλλά κοινωνική, καθώς την επιτυχία την καθορίζει η εκάστοτε κοινωνία. Στη δυτική κοινωνία η επιτυχία μπορεί να σχετίζεται με τον πλούτο, ενώ σε μια ανατολική κοινωνία η επιτυχία μπορεί να σχετίζεται με τους τρόπους ευγενικής συμπεριφοράς.
Οι κοινωνίες φαίνεται να προσπαθούν για την επιδίωξη της ευτυχίας. Η προσπάθεια για ισότητα είναι κάτι που δείχνει την κοινωνική ανάγκη για επίτευξη ευτυχίας. Τα δικαιώματα, για παράδειγμα, των Αφρικανών σε κάποιες κοινωνίες και η ισοτιμία των γυναικών σε άλλες, μέσα από μια ιστορική ανασκόπηση, δείχνουν την ανθρώπινη ανάγκη για κοινωνική δικαιοσύνη και κατ’ επέκταση για την ευτυχία των ατόμων που την απαρτίζουν.
Οι άνθρωποι κινούνται συνεχώς και διαμορφώνουν στόχους και επιλογές προσπαθώντας να φτάσουν στην ευτυχία. Θυσιάζουν πολλά στην προσπάθεια αυτή και φαίνεται συνεχώς να ελπίζουν ότι κάποια στιγμή θα την συναντήσουν. Οι περισσότερες αποφάσεις των ανθρώπων σχετίζονται με αυτή, από το ποια δουλειά θα επιλέξουν να κάνουν, μέχρι το ποια ποδοσφαιρική ομάδα θα υποστηρίξουν. Φαίνεται ότι παρ’ ότι η συζήτηση αφορά έναν υποκειμενικό όρο, η ανάγκη για την ταύτιση με αυτόν είναι αντικειμενική.
Ο κλάδος της ψυχολογίας, στην προσπάθεια του να διερευνήσει την συσχέτιση της ευτυχίας και της κοινωνικής επιτυχίας του δυτικού κόσμου, ανακάλυψε ότι παρ’ ότι η ατομική οικονομική ανεξαρτησία μεγάλωνε μετά τον Β’ Παγκόσμιο πόλεμο και η ευρωστία των πολιτών φαινόταν να ανεβαίνει κλιμακωτά, τις δεκαετίες του ’50, του ’60, του ’70 και του ΄80, ωστόσο το ποσοστό των ανθρώπων που θεωρούσε τον εαυτό του ευτυχισμένο, παρέμενε το ίδιο. Αυτό έρχεται σε σύγκρουση με άλλες ψυχολογικές μεταβλητές οι οποίες μεταβάλλονται ιδιαίτερα στις περιβαλλοντικές αλλαγές, όπως για παράδειγμα το άγχος.
Επίσης, μια γενικότερη συγκέντρωση ερευνητικών δεδομένων, δείχνει ότι οι άνθρωποι αντιλαμβάνονται την ευτυχία με κριτήρια που σχετίζονται με την προηγούμενη προσωπική εμπειρία που έχουν ή συγκρίνοντας με τρίτα άτομα. Κάτι τέτοιο συμβαίνει και με έναν άνθρωπο ο οποίος έχασε ένα μέλος του σώματός του. Φαίνεται ότι μπορεί με ευκολία να κάνει μια σύγκριση της κατάστασής του ιδίου στο παρόν και στο παρελθόν αλλά και να συγκρίνει τον εαυτό του με τις ικανότητες των άλλων γύρω του. Οπότε το εφικτό και το ανέφικτό μέσα από την προσωπική κρίση επηρεάζει τον βαθμό που δηλώνει κάποιος πόσο ευτυχισμένος είναι.
Στη δυτική κοινωνία οι άνθρωποι έχουν αναρίθμητες δραστηριότητες και υποχρεώσεις. Οι επιλογές είναι πάρα πολλές στους διάφορους τομείς που καταπιάνεται καθημερινά. Παρ’ ότι υπάρχει η άνεση πολλαπλών επιλογών, όσες περισσότερες επιλογές έχει κάποιος, τόσο λιγότερο ευτυχισμένος νιώθει. Οι λιγότερες επιλογές, δημιουργούν λιγότερα προβλήματα. Οι δύσκολοι και υψηλοί στόχοι μπορεί να προκαλέσουν μεγαλύτερη δυσαρέσκεια και κατανάλωση ενέργειας από τους μικρούς και ευκολότερα εφικτούς στόχους, οι οποίου μπορούν να ικανοποιούνται συχνότερα.
Η ευτυχία είναι μια έννοια υποκειμενική, που ακόμα και ο καθένας ξεχωριστά αν ερωτηθεί «τι είναι η προσωπική ευτυχία» είναι αρκετά δύσκολο να απαντήσει με ακρίβεια. Παρ’ ότι δεν την γνωρίζουμε, την έχουμε ανάγκη και προς αυτήν πορευόμαστε συνεχώς. Όμως, από μόνη της η λέξη «ευτυχία» γεννάει πίσω πολλά «πρέπει». «Για να είσαι ευτυχισμένος πρέπει…». Όλα αυτά τα πρέπει, μπαίνουν από μόνα τους εμπόδιο στην ευτυχία των ανθρώπων, ενώ η προσωπική επιλογή απομακρύνεται από την ενστικτώδη πλευρά μας.