Η Κύπρος και το Φαινόμενο Πυγμαλίωνα

Η Κύπρος, με κάποιο τρόπο, συνδέεται με ένα ψυχολογικό φαινόμενο που συναντάμε συχνά στη ψυχοθεραπεία. Αυτό ονομάζεται το «φαινόμενο Πυγμαλίωνα», το οποίο σχετίζεται με την «αυτοεκπληρούμενη προφητεία». Ουσιαστικά ο όρος αναφέρεται στο εξής: η προσδοκία που έχει κάποιος για έναν άνθρωπο ή μια κατάσταση θα οδηγήσει κάπως τους άλλους στην επιθυμητή (ή όχι) συμπεριφορά. Ας δούμε πρώτα ένα ενδιαφέρον παράδειγμα που το περιγράφει και κατόπιν θα δούμε πώς συνδέεται με την Κύπρο.

Το πείραμα του «Oak School»: Οι ερευνητές Robert Rosenthal και Lenore Jacobson, έκαναν ένα πείραμα το 1965, σε ένα δημόσιο σχολείο των ΗΠΑ. Στόχος ήταν να διερευνήσουν το «φαινόμενα Πυγμαλίωνα». Δηλαδή αν παίζουν ρόλο οι προσδοκίες που έχει κάποιος (των δασκάλων) για την απόδοση κάποιου άλλου (τους μαθητές τους). Οι ερευνητές, στην αρχή του ακαδημαϊκού έτους έκαναν IQ test στους μαθητές του Oak School και είπαν στους εκπαιδευτικούς τα αποτελέσματα. Ουσιαστικά υπέδειξαν ότι συγκεκριμένοι μαθητές είχαν υψηλό δείκτη νοημοσύνης. Οι μαθητές αυτοί, κατά τη διάρκεια της χρονιάς τα πήγαν όντως καλά. Όμως τα στοιχεία των IQ test δεν ήταν αληθή. Οι μαθητές αυτοί κυμαίνονταν στον μέσο όρο IQ. Κατ’ επέκταση, η καλή τους απόδοση δεν σχετιζόταν με το IQ που είχαν, αλλά οφειλόταν στη συμπεριφορά των δασκάλων τους. Τα αποτελέσματα αυτά δείχνουν ότι οι μαθητές αυτοί απέδωσαν καλά καθώς είχαν διαφορετική μεταχείριση από τους εκπαιδευτικούς τους, κυρίως εξαιτίας των προσδοκιών που είχαν για τα παιδιά αυτά. [σ.σ. το πείραμα δέχτηκε πολλά θετικά σχόλια αλλά και έντονη κριτική.]

Ο Μύθος που τον συνδέει με την Κύπρο: Ο Πυγμαλίωνας, ήταν μυθικός βασιλιάς της Κύπρου. Ο μύθος μας λέει ότι ο βασιλιάς, ως εξαίρετος γλύπτης, έφτιαξε ένα γυναικείο άγαλμα ελεφαντοστού της Κύπριδας θεάς Αφροδίτης. Ο ίδιος, θαμπωμένος από την καλαισθησία του γλυπτού, το ερωτεύτηκε παράφορα. Μιλούσε διαρκώς στο γλυπτό και βαθύτερη του επιθυμία ήταν να πάρει ζωή. Τότε, παρακάλεσε τη θεά Αφροδίτη να του προσφέρει μια πραγματική γυναίκα, ισάξιας ομορφιάς. Έτσι, το άγαλμα πήρε την μορφή μιας πραγματικής γυναίκας, με το όνομα Γαλάτεια. Ο Πυγμαλίωνας οδηγήθηκαν σε γάμο με την Γαλάτεια και το παιδί που απέκτησαν ονομάστηκε Πάφος. Ο μύθος έχει τροποποιηθεί στο πέρασμα των αιώνων, όμως η ουσία του παραμένει σταθερή, δηλαδή, η βαθύτερη επιθυμία και προσδοκία κάποιου πραγματοποιήθηκε.

Πηγές: (1) Rosenthal, R., Jacobson, L. Pygmalion in the classroom. Urban Rev 3, 16–20 (1968) – (2) Hersey, G. L., & Hersey, G. L. (2009). Falling in love with statues: artificial humans from Pygmalion to the present. University of Chicago Press. – Φωτογραφίες από CrimsonBrainstorm και Dimitris Vetsikas από το Pixabay